Gastrointestinal sistem; özafagus, mide, karaciğer, pankreas ve bağırsaktan oluşan hazım sistemi, gıda ve besinlerin hazım ürünü olan atıkların, sindirimini, emilimini ve yutulan patojenlere karşı bir bariyer fonksiyonu sağlaması gibi birden fazla fonksiyonu yerine getirirken, hem de sağlıklı bir mikrobiyotaya sahip olmayı da sağlamaktadır.
Gastrointestinal sistem üst ve alt gis olarak iki sıcaklıkta incelenir. Üst gis; ağız boş sevinci, farenks, özofagus ve mideden oluşurken alt gis; ince bağırsak (duedonum, jejenum ve ileum), kalın bağırsak (çekum, kolon ve rektum) ve anüsten kaynaklanır. Karaciğer, safra kesesi ve pankreas birlikte hepatitliye sistem olarak tanınmakla beraber sindirime yardımcı organlardır.
Gastrointestinal hastalıkların patogenezinde psikososyal ve çevresel stres faktörlerinin varlığı uzun zamandır bilinmektedir. Gelin gastrointestinal hastalıklarda dikkat edilmesi gerekenleri inceleyelim.
Özafagus hastalıkları ve beslenme
Özafagus ağız ile mide arasında bulunan ortalama yirmi beş santimetre uzunluğunda bir borudur. 1,5-2 santimetre çapında, elastik tüp şeklindedir.
Akalazya: Alt özafagus sfinkterinin gevşeme yetersizliği olarak tanımlanmaktadır. Disfaji, regürjitasyon, göğüste ağrı, vücut ağırlığında azalma ve bronkopulmoner komplikasyonlar akalazyanın klinik belirtileridir. Akalazyada sindirilmemiş besinlerin özofagusa kaçışı yaygın olarak gözlenmektedir. Akalazyada çok küçük miktarlarda ve sık yiyecek daha iyi tolere edilmektedir.
Akalazya’da beslenme tedavisi
• Besinler hastadaki şikâyetlerin düzeyine nazaran dikkatle seçilmelidir.
• Posası az, yumuşak besinler verilir.
• Öğün sayısı 6-8’e çıkarılır.
• Besinler iyi çiğnenmelidir.
• Her lokma sonrası bir miktar su alınmalıdır.
• Hastaya sıkıntı (gazlı içecekler) veren besinler rejimden çıkarılır.
• Kızartma, koyu çay, kahve, alkol, mideyi rahatsız eden baharat türleri, sirke ve hardaldan kaçınılmalıdır.
• Çok sıcak ve çok soğuk yemek ve içecekler tüketilmemelidir.
• Hastalar yeterli beslenemedikleri için bazı hastalarda beslenme yetersizliği görülebilir.
O zaman enteral solüsyonlarla yardımcı beslenme uygulanır. Gastroözafageal reflü: Mide içinde ne olduğunun özofagusa doğru geri kaçması gastroözofageal reflü olarak tanınmaktadır. Özellikle özefagusun alt kısmında kaynaklanır. Normalde birçok kimsede yemek sonrası 10-15 defa reflü görülebilir. Sadece bu bazı durumlarda hastalığa neden olur. En tipik belirtisi yemekten 30-60 dakika sonra oluşan ve uzanmakla başlamış olan veya artan yanma şikâyetidir.
