Yeme bozuklukları, duygusal aynı zamanda fiziksel semptomlarla birlikte seyreden ruhsal durumlardır. Bozukluklar içinde anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, ortoreksiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu bulunur.
Yeme bozuklukları çoğu zaman refah seviyesi yüksek toplumlarda ortaya çıkar. Teşhis edilenlerin çoğunluğunu 20’li yaşlardaki genç kadınlardan oluşmaktadır, ancak herhangi bir yaşta ve her iki cinsiyette bir yeme bozukluğu gelişebilir. Yiyecek yemek ya da yememek günün odağı haline gelir böylece yeme bozuklukları yaşamın tümünü etkisinde bırakır.
Yeme bozukluklarını etkileyen faktörler içinde biyolojik faktörler, sosyal baskı ve aile baskısı ve dinamikleri bulunmaktadır. Beden algısı kaygıları, mükemmeliyetçilik ve takıntı şeklinde kişilik özellikleri de genellikle depresyon ile beraber görülen yeme bozukluklarında büyük rol oynar.
Tedavi bu durumlar için hiç rahat değildir. Genellikle çoklu tıbbi sorunlar oluştururlar. Bir psikoterapist, tıp doktoru ve yeme bozukluğu olan bir kişide tam iyileşme sağlamak için beslenme uzmanı dâhil olmak üzere multidisipliner bir esenlik ekibi gereklidir.
Yeme bozuklukları nasıl ortaya çıkar?
Yeme bozuklukları genellikle bireyin normalden birazcık daha fazla veya biraz daha az yemek yemesiyle gelişerek fark edilmeden başlar. Özellikle hanımlarda kabullenilmiş güzellik standardına uyma baskısı hissetmeleriyle ilişkili olabilir. Bununla beraber yeme bozuklukları düşük özgüven, depresyon, değersizlik, stres, toplumsal yaşamda zorluk ile ilişkilendirilmektedir.
Anoreksiya nervoza
Anoreksiya nervoza aşırı saplantı haline gelmiş kilogram kaybı ya da egzersizle karakterize bir yeme bozukluğudur. Özellikle genç ve orta yaşlı bayanlar arasında çoğunlukla görülebilmektedir. Anoreksiya nervoza mükemmeliyetçilik ve depresyon ile yakından ilişkilidir ayrıca en tehlikeli/ölümcül psikiyatrik bozukluktur. Anoreksinin en yaygın davranışsal belirtileri açlık hissini reddetmeyi, kilogram alma korkusunu, toplumsal hayattan geri çekilmeyi, besinlerle takıntı derecesinde ilgilenmeyi içerir.
Anoreksiya tedaviye fazlaca direnmelidir ve genellikle bu bozukluğa depresyon eşlik eder. Tedavi, bilişsel davranışçı terapi, beslenme eğitimi ve yönetimi ve aile içi tedavileri içerebilir. Durum sağlığı tehdit edici hale gelirse, hastaneye yatış olabilir.
Bulimia nervoza
Bulimia nervoza olarak bilinen yeme bozukluğu, bir oturuşta aşırı miktarda yemek yiyerek sık sık tıkınma döngüleri ile karakterizedir. Bu davranış bozukluğuna neden olan kişi genellikle kendinden kaynaklı kusmalarla, ara sıra de laksatifler aracılığıyla besinin vücuttan atılmasını talep eder. Rahatsızlık tipik olarak ergenlik döneminde başlamaktadır ve bulimia olanlar çoğu zaman yeme davranışı durumunda gizli saklı kaldıklarından, tespit edilmesi zor olabilir.
Bulimia olan kişide yoğun bir kg alma korkusu, vücutla ilgili endişe, gizli yemek yeme, kusma ya da yeme krizleri görülmektedir. Tedavi çoğu zaman bilişsel-davranışçı veya öteki psikoterapi biçimlerini, antidepresan ilaçları ve beslenme danışmanlığını içerir.
Tıkınırcasına yeme bozukluğu (binge eating disorder)
Tıkınırcasına yeme bozukluğunda açlık hissi duymadan aşırı miktarda, hızlı bir halde, tokluk derecesinin üstünde yiyecek yeme görülmektedir. Bu kişiler yeme alışkanlıklarından dolayı utanç duydukları için yalnız yiyecek yemeyi tercih ederler. Tıkınırcasına yeme bozukluğu yaşayan kişilerde çoğunlukla obezite ve dolayısıyla obeziteye birlikte rol alan farklı metabolik rahatsızlıklar gözlenmektedir. Ama bu durumlara sebep olan hepimiz için tıkınırcasına yeme bozukluğundan bahsedemeyiz. Alışkanlıklar en az 6 ay haftada en az iki gün tekrarlanmalıdır.